گاهی والدین و معلمان نگراناند که چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند و با وجود تمرینهای زیاد همچنان خطاهای تکراری دارد. دیکتهنویسی مهارتی چندمرحلهای است؛ یعنی کودک باید همزمان بشنود، تحلیل کند، به یاد بیاورد و درست بنویسد. اگر یکی از این مراحل دچار مشکل باشد، طبیعی است که خطاهای دیکته بیشتر شود. در این مقاله از سایت دکتر سمیه رحمت مهمترین دلایل اشتباهات دیکتهای و راهکارهای کاربردی را بررسی میکنیم.
برای بسیاری از دانشآموزان، این سؤال که چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند فقط یک چالش آموزشی نیست؛ بلکه روی اعتمادبهنفس و علاقهی او به درس تأثیر میگذارد. شناخت علتها، اولین قدم برای حل مشکل است.
مهمترین دلایل اینکه چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند
۱. ضعف در تمیز دیداری و شنیداری
بخشی از اشتباهات دیکته به این دلیل است که کودک حروف یا صداهای مشابه را درست تشخیص نمیدهد. تمیز دیداری به کودک کمک میکند حرف «ب» را از «ن» یا «پ» تشخیص دهد؛ تمیز شنیداری نیز باعث میشود صداهای «س» و «ص» یا «ز» و «ذ» را درست بشنود.
۲. عدم تمرکز هنگام نوشتن
اگر کودک هنگام دیکته حواسپرت باشد، طبیعی است که بنویسد «مدرسه» اما «مدرثه» بخواند! کمبود خواب، خستگی، محیط شلوغ یا استرس میتواند تمرکز او را پایین بیاورد و باعث شود کودک در دیکته مدام اشتباه کند.
۳. ضعف در حافظهی کوتاهمدت
دیکتهنویسی به حافظهی شنیداری کوتاهمدت وابسته است. اگر کودک نتواند جملهای را کمی نگه دارد و بعد بنویسد، مدام نصفهنیمه یا جابهجا مینویسد.
۴. ناآشنایی با شکل درست کلمات
گاهی کودک خواندن را بلد است، اما به دلیل مطالعهی کم یا ناآشنایی با کلمات، شکل صحیح آن را فراموش میکند. این مورد بهخصوص در پایه اول و دوم دبستان بسیار رایج است.
۵. اضطراب امتحان یا ترس از اشتباه
وقتی کودک نگران باشد که اشتباه نکند، احتمال اشتباهاتش بیشتر میشود. استرس عملکرد ذهنی را کاهش میدهد.
انواع اشتباهاتی که نشان میدهد چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند
اشتباهات دیداری
- تشابه حروف: ب، پ، ت، ث
- اشتباه در نقطهگذاری
- جا انداختن بخشی از کلمه
اشتباهات شنیداری
- اشتباه نوشتن صداهای مشابه: س/ص، ز/ض/ظ/ذ
- یکیکردن یا جدا نوشتن اشتباه
اشتباهات معنایی
- اشتباه نوشتن کلماتی که شبیه هم هستند: «ساخت» و «سخت»
تشخیص نوع اشتباهات کمک میکند دقیقتر بفهمیم چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند و از چه روشی برای آموزش استفاده کنیم.
راهکارهای رفع مشکل و کاهش اشتباهات دیکته
۱. تمرین با کاربرگهای تقویت ادراک دیداری و شنیداری
کاربرگهایی که تفاوت حروف، صداها و شکل کلمات را تمرین میدهند، بسیار مؤثرند.
برای شروع میتوانید به بخشهای زیر مراجعه کنید:
2. استفاده از بازیهای آموزشی
بازیهایی مثل کارت پیدا کردن دو صدا، تطبیق تصویر با کلمه، یا بازی دیکته تصویری سرعت یادگیری را بالا میبرد.
3. دیکتهی تصویری و دیکتهی پویا
به جای اینکه فقط جمله گفته شود، از تصویر، کارت کلمه و تمرینهای موضوعی استفاده کنید تا کودک معنی و شکل کلمه را همزمان یاد بگیرد.
4. تقویت حافظه کودک
بازیهای «به خاطر بسپار و بگو»، «تکرار عدد»، «قصههای کوتاه» و تمرینهای حافظه کمک میکند کودک جملهها را کاملتر و دقیقتر بنویسد.
5. بررسی آرام ولی دقیق اشتباهات
بهجای اینکه خطاها را فقط علامت بزنید، همراه کودک بررسی کنید «چرا این اشتباه اتفاق افتاد؟» آموزش علتها، ماندگاری یادگیری را چند برابر میکند.
جمعبندی
اگر برایتان سؤال است که چرا کودک در دیکته مدام اشتباه میکند، باید بدانید این مشکل کاملاً قابلحل است و با تمرینهای مناسب و مداوم بهتر میشود. مهمترین نکته این است که علت اشتباهات را پیدا کنید و براساس آن تمرین دهید. از کاربرگها و ابزارهای آموزشی مناسب استفاده کنید تا کودک با علاقه و نتیجه بهتر دیکته بنویسد.
