اختلال نوشتن یا «دیسگرافیا» یکی از مشکلات یادگیری است که میتواند در سالهای ابتدایی تحصیل بروز پیدا کند. آشنایی با ۷ نشانه اختلال نوشتن در دانشآموزان دبستانی به والدین و معلمان کمک میکند تا این موضوع را زودتر شناسایی کرده و از بروز مشکلات تحصیلی بزرگتر جلوگیری کنند. در این مقاله از سایت دکتر سمیه رحمت، مهمترین نشانهها و راهکارهای حمایتی را بررسی میکنیم.
1. ناخوانا نوشتن و بدخطی شدید
یکی از اولین و مهمترین نشانههای اختلال نوشتن، ناخوانا بودن نوشتههای کودک است. دانشآموز ممکن است حروف را خیلی بزرگ یا بسیار کوچک بنویسد، آنها را روی هم قرار دهد یا فاصلهگذاری را رعایت نکند. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف در هماهنگی چشم و دست و ناتوانی در کنترل مداد ایجاد میشود.
2. کند نوشتن و خستگی زودهنگام
کودکانی که اختلال نوشتن دارند، معمولاً نسبت به همکلاسیهای خود با سرعت بسیار کمتری مینویسند. آنها زود خسته میشوند، مدام مکث میکنند و گاهی از درد انگشت یا دست شکایت دارند. این موارد میتواند نشانهای مهم از وجود مشکل در مهارتهای نوشتاری باشد.
3. ضعف در املا و جملهنویسی
یکی از پررنگترین موارد در ۷ نشانه اختلال نوشتن در دانشآموزان دبستانی، اشکالات متعدد املایی است. کودک ممکن است با اینکه کلمه را خوب میخواند، اما هنگام نوشتن دچار خطا شود. این خطاها میتواند شامل برعکس نوشتن حروف، جا انداختن بخشی از کلمه یا اضافهنویسی باشد.
4. مدادگیری نادرست و کنترل ناکافی
در بسیاری از موارد، کودک مداد را بهطور صحیح در دست نمیگیرد؛ یا خیلی محکم فشار میدهد یا خیلی شل. همین مسئله باعث ایجاد مشکل در کنترل حرکت دست و کیفیت نوشتن میشود. استفاده از مدادهای سهگوش و تمرینات حرکتی دست میتواند کمککننده باشد.
5. مشکل در رعایت فاصله و اندازه حروف
یکی از نشانههای قابل مشاهده، بینظمی در اندازه حروف و فاصله بین کلمات است. نوشته ممکن است یکدست نباشد، کلمات روی هم بیفتند یا ارتفاع حروف مرتب تغییر کند. این وضعیت معمولاً به دلیل ضعف در مهارتهای دیداری-فضایی رخ میدهد.
6. دشواری در رونویسی از روی تخته یا کتاب
دانشآموزانی که اختلال نوشتن دارند معمولاً در کپی کردن متن دچار چالش میشوند. آنها مرتب بین تخته و دفتر جابهجا نگاه میکنند، بخشهایی از جمله را جا میاندازند یا شکل کلمات در نوشتنشان تغییر میکند. این مشکل میتواند باعث افت سرعت یادگیری شود.
7. بیمیلی، اضطراب و اجتناب از نوشتن
آخرین مورد از ۷ نشانه اختلال نوشتن در دانشآموزان دبستانی جنبه احساسی دارد. کودک ممکن است هنگام دیکته یا فعالیتهای نوشتاری دچار اضطراب شود، از نوشتن فرار کند یا حتی گریه کند. این مشکلات معمولاً از ضعف مهارتهای نوشتاری ناشی میشود و در صورت بیتوجهی میتواند به کاهش اعتمادبهنفس منجر شود.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
اگر چند مورد از نشانههای بالا را در دانشآموز مشاهده میکنید، مراجعه به کاردرمانگر یا روانشناس آموزشی بسیار ضروری است. مداخله زودهنگام باعث میشود کودک سریعتر پیشرفت کند و فشارهای روانی و تحصیلی او کاهش یابد.
راهکارهای عملی برای کمک به کودکان دارای اختلال نوشتن
تقویت عضلات انگشتان
فعالیتهایی مانند خمیر بازی، قیچیکاری، نقاشی و کاربرگهای دستورزی میتوانند قدرت دست و کنترل حرکتی کودک را تقویت کنند.
استفاده از کاربرگهای آموزشی
کاربرگهای مناسب، نقش مهمی در تقویت مهارت نوشتن دارند. شما میتوانید از این بخشها کاربرگهای مرتبط تهیه کنید:
آموزش تدریجی و مرحلهای
نوشتن بهتر است به مراحل کوچک تقسیم شود: آموزش صحیح مدادگیری، نوشتن حروف جدا، ترکیب حروف و سپس جملهنویسی. این روش برای کودکانی با اختلال نوشتن بسیار مؤثر است.
نتیجهگیری
شناخت و توجه به ۷ نشانه اختلال نوشتن در دانشآموزان دبستانی باعث میشود مشکل کودک در زمان مناسب تشخیص داده شده و مسیر آموزشی او با چالش کمتری ادامه یابد. اختلال نوشتن اگر نادیده بماند، میتواند بر عملکرد درسی، اعتمادبهنفس و انگیزه او تأثیر منفی بگذارد. اما با حمایت والدین، برنامهریزی صحیح معلم و کمک کارشناسان متخصص، اغلب این مشکلات قابل مدیریت و بهبود است. مهمترین نکته این است که کودک در این مسیر احساس امنیت، تشویق و همراهی کند.
